Tokat, Niksar ilçesinde bulunan 858 yıllık cami, “Cin” ismiyle dikkat çekiyor. Melik Sâlâr Aydoğdu tarafından h. 555 (1160) yılında yaptırıldığı kayıtlarda bulunan caminin ‘Cin’ olan isminin ise neden konulduğu bilinmiyor.

Niksar’ın Taşmektep mahallesinde bulunan 1160 tarihli Cin Camii, Danişmendlilere ait küçük boyutlu dini yapıların ilginç bir örneğini teşkil etmektedir. Enine gelişen dikdörtgen planlı harim moloz taş örgülü duvarlarla kuşatılmış, duvar örgüsü yer yer devşirme bloklarla takviye edilmiştir. Üstü bir beşik tonozla örtülü olan, duvarlarında hiçbir pencerenin bulunmadığı camiye, kuzey duvarı yamaca yaslandığı için batı duvarının kuzey köşesindeki kapıdan girilmektedir. Mihrap yuvarlak bir çıkıntı halinde dışarıya taşırılmıştır. Bütün bu özellikleriyle ilk bakışta tek nefli bir şapeli andıran Cin Camii, bir takım mahalli Bizans etkilerinin görüldüğü özgün bir yapı olmaktadır.

1160 yılında Danişmentliler tarafından yaptırıldığı bilinen Cin Cami, Anadolu’daki en eski camilerden biri olarak biliniyor. En son 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarımdan geçirilen caminin görünür yerde olmaması nedeniyle vatandaşlar tarafından pek bilinmiyor.

Caminin kitabesinden öğrenildiğine göre, Melik Sâlâr Aydoğdu tarafından 1160 tarihinde yaptırılmıştır. Kitabesinin kayıtlarda mealen anlamında ise şu ifadeler yer almakta: “Bu mübarek mescidin yapılmasını, Melik Sâlâr Aydoğdu, Allah’ın rızasını kazanmak için şanı yüce olan Allah’ın sayesinde beş yüz elli beş senesinde emretmiştir.”

Moloz taştan dikdörtgen planlı olan cami, üzeri beşik tonozla örtülüdür. Kuzey duvarı tamamen yanındaki tepeye yaslanmış olan caminin doğu cephesi dışa kapalıdır. Güney cephesinin ortasındaki yuvarlak mihrap çıkıntısı ve bunun iki yanında da dikdörtgen söveli birer pencere bulunmakta. Bu pencerelerin üzerine birer küçük mazgal pencere daha açılmıştır. Caminin iç mekânında bezeme unsuru bulunmamaktadır.