Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Dış Ticaret Verileri baz alınarak hazırlanan Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu (TGDF) Dijital Veri Paneli'ne göre 2021 yılının ilk 3 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü 5.2 milyar dolar ihracat, 4.4 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. Verilere göre, 2021'nin ilk 3 ayında sektörün dış ticaret dengesi, önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 28.5 geriledi.
 
İthalat, ihracatı yakalamak üzere
 
Aylık bazda bakıldığında Mart 2021'de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15.6 artarak 1 milyar 870 milyon dolar, aylık ithalat ise yüzde 41.5 artarak 1 milyar 670 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aylık ithalattaki bu büyük artış, olumsuz bir durum olarak dikkat çekti. İthalattaki artışta Türkiye'nin dışa bağımlı olduğu 'buğday, ayçiçeği, mısır ve soya'da fiyatların dünyada aşırı yükselmesi etkili oldu. Nitekim birim ihracat değeri 2021'in ilk 3 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1 artarak 1088 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı ayına göre yüzde 28.7 artışla 583 dolar/tona yükseldi. Birim ithalat değerindeki bu büyük artış da olumsuz bir gelişme olarak değerlendirildi.
 
Ne satıp, ne alıyoruz?
 
2021'nin ilk 3 ayında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla fındık içi (360 milyon dolar), un (220 milyon dolar) ve ambalajlı fındık (160 milyon dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14.3'ünü oluşturdu.
Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla buğday (570 milyon dolar), ham ayçiçeği yağı (310 milyon dolar) ve soya fasulyesi (240 milyon dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 25.7'sini, neredeyse 4'te 1'ini oluşturdu. Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020'de en fazla ithal edilen 3. ürün olan ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.
 
Hayvan yemi ithalatı patladı
 
2021'in ilk 3 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde sert kabuklu meyveler (610 milyon dolar), şeker ve şekerli mamuller (531 milyon dolar), yaş meyve (496 milyon dolar), bitkisel yağ (328 milyon dolar) ve sebze (300 milyon dolar) en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 43.6'sı bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Aynı dönemde hayvan yemi (1 milyar 2 milyon dolar), bitkisel yağ (878 milyon dolar), buğday (630 milyon dolar), nişasta (320 milyon dolar) ve kakao-çikolata (209 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 69.9'u, yani 3'te 2'sinden fazlası bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ihracatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi. Tek başına hayvan yemi sektörü, 2021'in ilk 3 ayında 1 milyar dolarlık hacim ile toplam ithalatın yüzde 23.3'ünü, yani neredeyse 4'te 1'ini oluşturdu.
 
 
İthalatta Rusya açık ara önde
 
2021'in ilk 3 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız üç ülke 586 milyon dolar ile Irak, 402 milyon dolar ile Almanya ve 356 milyon dolar ile Rusya şeklinde sıralandı. Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve fındık püresi; Rusya içinse mandalina, domates ve alabalık oldu. Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 3 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler 1 milyar 116 milyon dolar ile Rusya, 314 milyon dolar ile Ukrayna ve 251 milyon dolar ile Brezilya oldu. Rusya, Ukrayna ve Brezilya yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 38.6'sını oluşturdu.
Rusya'dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna'dan dane mısır, soya fasulyesi ve buğday; Brezilya'dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve ve sığır öne çıktı.

RECEP BAHAR / HABER ANALİZ