Ne yiyeceğimiz, ne giyeceğimiz, ne okuyacağımız, ne izleyeceğimiz. Yapılan araştırmalara göre, ortalama bir insanın sabah uyandığı andan itibaren, bir gün içinde yapmak zorunda olduğu seçim sayısı yaklaşık 70. Ve bu seçimlerin yarısını 10 dakikadan daha kısa bir süre içinde yapmalı.

Beynimize ve kendimize yüklenilen yükün farkında mısınız? Hepimizin stres altında olmasına fazla şaşırmamak lazım bu durumda.

Elbette bu durum bilim insanlarının da dikkatini çekmiş ve bir deney yapmayı planlamışlar.

Detaylarını Sheena Iyengar tarafından yapılan konuşmada bulabileceğiniz gibi, bu deney zengin ürün yelpazesi ile bilinen bir süpermarkette gerçekleşmiş. Marketin iki farklı köşesine, iki stant açmışlar. Birine 24 çeşit, diğerine ise 6 çeşit reçeli yerleştirip, müşterileri tanıtmak istemişler.

Çıkan sonuçlar oldukça ilginç aslında.

24 çeşit reçel olan stantta market müşterilerinin %60’ının durmasına karşın, reçel satın alan kişi sayısı %3 iken, 6 çeşit reçel sunan stantta insanların daha azı, %40’ı durmuş ama satın alınan reçel sayısı %30.

Sonuçta anlaşılmış ki, yapılacak seçimlerin azaltılmasının karar verme sürecini hızlandırmada önemli bir katkısı var.

Bunca seçenek arasında bocalarken, bunun bize geri dönüşü sadece stres olmuyor elbette. Kimi zaman seçim yapmak zor geldiği için erteliyoruz, acele ile yanlış seçimler yapıyoruz ya da bir seçim yapsak bile aklımız diğer seçeneklere takılı kaldığı için tam olarak mutlu olamıyoruz.

Hick Yasası

Bilim insanları bu davranışsal sorunumuzu aslında bir formülle ifade etmeyi başarmışlar: Adı Hick-Hyman Kuralı. Formül aslında basit:

T: Karar verme süresi; n: Seçenek sayısı; b: Katsayı

William Edmund Hick ve Ray Hyman adında iki psikoloğun ortaya koyduğu bu kanun kişinin nihai karar vermesi için geçen süreyi tanımlamaktadır.

Bu formül kısaca bize bir insanın önüne çıkan seçenek sayısı ile seçim zamanı arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymakta. Seçenek sayısı arttıkça, karar verme süresi de artıyor. Grafik olarak çizilince de aşağıdaki gibi bir görüntü çıkıyor karşımıza.

Günümüzde Hick Yasası, ara yüzü sadeleştirmenin kullanıcının karar verme sürecini hızlandırdığı anlaşıldığı için, daha çok tasarımcılar tarafından kullanılmakta.

Ancak mesele insan psikolojisi olunca tasarımdan ticarete, birebir ilişkilerden sosyal propagandaya kadar bu kanunu kullanmak mümkün.

Analizi yapıp, formülü öğrendikten sonra acaba karar verme sürecimizi iyileştirmek için yapabileceğimiz hiç mi bir şey yok diye düşünebilirsiniz. Aslında bir kaç temel madde var size yardımcı olabilecek.

Azaltın: Mesela onlarca çeşit okumanız gereken kitap elinizin altında durmasın, birini bitirmeden yenisini almayın, çok seçenekli bir dünya yerine, basit bir arayüze sahip olanı tercih edin.

Somutlaştırın: İnsanların, seçeneklerin farkını anlaması için her seçeneğin sonuçlarını anlaması gerekiyor. Neden insanlar nakit yerine kredi kartı veya ATM kartı kullandıklarında yüzde 15 ila 30 daha fazla harcama yaparlar? Çünkü gerçek para gibi gelmez.

Kategorilere ayırın: Seçenekler yerine ilgili olanları kategorilere ayırdığımız bir sistemle daha iyi baş edebiliyoruz.

Sonuçta az, her zaman çoktur…

Konu ile ilgili kısa bir video izlemek isterseniz…

https://www.matematiksel.org/hick-yasasi-ve-secimlerimiz/