Tarihi derinlikleri Orta Asya’ya dayanan Türk Milleti’nin geçmişinde hayvan yetiştiriciliğinin ve buna bağlı olarak çobanlık mesleğinin çok büyük önemi vardır. Bende gençlik yıllarımda kuzu çobanlığı yapmış birisi olarak bu konudaki düşüncelerimi duyarak ve hissederek ifade etmek istiyorum. Aslında çoban yalnız yaşayan, yalnızlığını sürüsü, köpeği ve eşeği ile paylaşan, duygularını kavalı ile ifade eden üretken bir insandır. Çobanlık mesleğinde çoban köpeği vazgeçilmez bir yardımcıdır. Başarılı bir çobanın yanında mutlaka ona yardımcı olacak köpek ya da köpeklerinin bulunması zorunludur.
 
            Hayvan sever birisi olarak benim yaşamımda atlar, köpekler ve kuşların çok önemli yeri olmuştur. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne bağlı, Ulaş Tarım İşletmesi’nde denetim yaparken ilk defa çoban köpeği karabaş (kangal) ırkını tanıma fırsatı buldum. Karabaş çoban köpeğinin tarihi incelendiğinde geçmişlerinin Altay-Baykal kökenli oldukları görülür. Kangal tipi karabaşlar Türk çoban köpeği olup, Asya Çoban Köpeği ailesindendir.
 
 Diğer taraftan Kangal ismi önemli Oğuz boyarından birinin adıdır. Türklerin Orta Asya’dan sürüleri ile birlikte göç etmeleri sırasında karabaş ırkı çoban köpeği de onlarla birlikte Anadolu’ya gelmiştir. Halen Türkiye’nin Uzun Yayla, Baklan, Çal, Aksaray, Haymana, Karapınar yöreleri ile Toros ve Kaçkar Sıradağları bu çoban köpeklerinin yaşama alanlarıdır.
 
Anadolu’da Kangal Köpeklerinin iki tipi olduğu bilinmektedir. Bunlardan birincisi; Sivas’ın Ulaş, Gürün, Şarkışla, Gemerek, Pınarbaşı ilçelerinde yaygın olarak yaşayan Uzun Yayla tipi, İkincisi ise; Karapınar İlçe’si merkez olmak üzere Fethiye’den Nurhak’a kadar uzanan Toros Sıradağları’ndaki yaylalarda yaşayan Toros tipidir.
 
Kangal köpeğinin yapısı aslanı andırır. En önemli özelliği kuyruğunun kıvrımlı ve yukarı doğru kalkık halka biçiminde olmasıdır. Kangallardaki kuyruğun yukarı doğru kıvrımlı ve çok devirli olması üstün özellik göstergesi olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca kuyruğun kök kısmı kalın, rengi gövde renginden koyu, uç kısmının beyaz veya siyah lekeli olması iyi özellik göstergesidir. Kangal çoban köpeklerinde karabaşlılık bu ırkın belirleyici özelliğidir.
 
 Genellikle kafa yapıları iri, alın kısmı geniş ve yüksek, çene ve dişler güçlüdür. Burun kısmı küt, kulakları düşük ve büyüktür. Göz etrafı siyahtır. Boyun hafifçe eğik, adaleli, ensesi oldukça kalındır. Gövdesi baştan sona bir kare şeklindedir. Gövdenin hakim rengi kirli beyaz veya grinin koyu tonlarıdır. Göğüs yüksek ve geniş olup, üst kısmı öne doğru bombelidir. Kangallar dövüşürken güçlü olan göğüslerini çok iyi kullanırlar. Dirsek hizasına kadar göğüs derin, karın hafifçe içe çekiktir. Kangal köpeklerinde arka bacaklar kalın olmasına rağmen, ön bacaklar kadar kuvvetli değildir. Ayaklar iri yapılı, parmaklar bombeli ve siyahtır. Ayakların tümü veya dizden yukarısı gövdenin rengindedir.
 
Bazılarında ayak pençesinin üstünde bir tırnak olur. Ön parmak dört adet ve kalın küt tırnaklıdır. Tabandaki tırnaksız olan beşinci yassı parmak topuk vazifesini görmektedir. Bazen pençe tırnağı çift olabilir. Pençe ön ayakta bulunur. Genellikle arka ayaklar pençesizdir. Dört ayağında pençeli olması üstün ırk özelliği olarak değerlendirilir. Bel ve sırt oldukça geniş, renk olarak gövde renginden biraz daha koyu ve kırçıllıdır. Post sık, kısa ve yoğun bir tüy yapısına sahiptir. Vücut rengi genellikle bozdan çelik rengine kadar değişiklik gösterir. Boyun kısmında beyaz bir madalyon bulunabilir. Bu köpeklerin, yüzlerindeki benler ve üst damaklarındaki siyah leke soy saflığının garantisi olarak değerlendirilmektedir.
            
Kangal çoban köpekleri iri ve güçlü olup, sert huylu görüntüsü verirler. Halbuki gerçekte duygusal hayvanlardır. Çok alıngan ve hassas bir ruh yapıları vardır. Zeka seviyelerinin yüksek olduğunu söylemek mümkündür. Sevinçlerini ve üzüntülerini kolayca belli ederler. Övüldüklerini bilirler. Sertlik ve yumuşaklık ifade eden sözleri kolaylıkla anlayabilirler.
 
 yazının devamı liktedir
https://www.karadenizekspres.com/yazarlar/necdet-topcuoglu/onemli-bir-gen-kaynagi-kangal-kopegi/2244/