Murat Yılmaz 

Ülkemizin kuzey hattında buluna, baktıkça hayran bırakan güzellikleri ile sarı, mor ve açık mor, kırmızı renkleri ile biliyoruz. 

Rhodendron Dünya üzerinde yaklaşık 800 çeşidi varmış. 

Biz Ordu yaylalarından mayısta başlayan Haziran sonlarına kadar bu görsellere şahit oluyoruz.

Bölgede çiçeğe ağu deriz. Karadeniz’de Zifin, Komar gibi isimlerinde var. 

Ağu kelimesi, 1200 lü yıllarda yaşayan Yunus Emre’nin şiirinde de geçiyor.

Söz ola kese savaşı, 
Söz ola kestire başı,
Söz ola ağulu aşı, ( Söz ola zehirli aşı )
Bal ile yağ ede bir söz. ( Yunus Emre)

Şiirde belirtildiği gibi ağu zehir  anlamına geliyor. 

Arılarda bu çiçeklerden nasibini almaktadır. Bu çiçeklerden olan bala “deli bal” deniyor. Azı karar çoğu zarar. Hatta ölüme bile sebebiyet verebiliyor.

Tarihçi Ksenefon M.Ö. 400 ‘lü yıllarda  Yunanlıların Perslerle girdikleri savaş sonrasında dönüş yolunda bu baldan yediklerini ve yaklaşık 10.000 askerin zehirlendiğini kayda almış. 

Ksenefon kayıtlarında konuyu; 

“Doruğa ulaşan Yunanlar bol erzak dolu birçok köyde konakladılar. Bu köylerde onları şaşırtan bir tek şeyle karşılaştılar. Birçok kovan vardı ve bu kovanlardaki peteklerden bal yiyen askerler kustular, ishal oldular ve içlerinden hiçbiri ayakta duramıyordu; az yiyenler kör kütük sarhoş olmuş insanlara; çok yiyenlerse azgın çılgınlara hatta can çekişen insanlara benziyorlardı.” şeklinde yazmış. 

Hayvanlardada  zehirlenme yapan bu çiçek özellikle tecrübesi olmayan genç koyunlarda zehirlenme yaparmış.

Geçtiğimiz yıl Dedem ile büyüdüğü yaylalarda gezerken bunun konusu geçti.

Dedem bana yağmur yağdıktan sonra Ağu (Orman Gülü) altında kalan otlara çieçeklerde bulunan zehirinin aktığını, özellikle genç koyunların zehirlendiğini hatta öldüklerinide söyledi.

“Peki Dede hayvan zehirlenince ne yapıyordunuz” diye sordum. 

Bana verdiği yanıt ise “ Erken farkedersek (ağzından 
) Nişadır veriyorduk, kusuyor ve kurtulurdu “ dedi.

Nişadır bir çeşit tuz (Amonyum klorür)  daha önce duymuştum, ancak bu tür zehirlenmelerde kullanıldığını, hatta araştırınca Lokman Hekimin ve Halk hekimliğinde kullanıldığını yeni öğrendim.

Orman Gülleri böyle, hem çok güzel hem tehlikeli içerikleri var. 

Bugün yapı marketlerde özellikle Avrupalı ülkelerden ithal edilen orman gülleri var. 

Avrupalıların Orman güllerine ayrı bir tutkusu olduğunu da belirtelim.

Fransız Doğa bilimci Joseph Piton 1600 lerin sonunda Anadolu’ya Trabzon’a geldiğinde Rhodoendron Ponticum türüne hayran kaldığını kayıtlarına almış.

İngiliz Aristokratları bu türü sülün bahçelerinde bahçe çiti olarakta kullanmış.

Orman Gülleri görkemleri büyüklükleri, renkleri ile izleyenleri hayran bırakır. Yolu düşenlerin Karadeniz yaylalarında bunları mutlaka görmesi, fotoğraflamasını tavsiye ederim.

Murat Yılmaz