AHLAKLI OLMAK VE ÖLÇÜ VE TARTIDA HİLE YAPMAMAK
Ne Aldatan Ol Nede Aldanan!
Kur’an-abda mudaffifin süresinde bizlere şöyle uyarmaktadır: “Ölçüde ve tartıda hile yapanların vay haline, Onlar insanlardan (bir şey) ölçüp aldıkları zaman, tam ölçerler, Fakat, kendileri onlara bir şey ölçüp, yahut tartıp verdikleri zaman eksik ölçüp tartarlar. (Mudaffifin 1,2,3) Bu sûrede ölçü ve tartıda dürüstlükten yapanlar eleştirildikten sonra âhireti ve uhrevî sorumluluğu inkâr eden günahkârların âhirette göreceği cezalar ve iyilerin nâil olacağı mükâfatlar özetlenmekte; dünyada müminlerle alay eden inkârcıların âhirette asıl kendilerinin gülünç duruma düşecekleri anlatılmaktadır.
İnananlar için, bir başkasını “aldatmamak” dinî ve ahlâkî bir düstur olduğu gibi, aynı zamanda “aldanmamak” da çok önemlidir. Bu yüzden, “Mümin, aynı delikten iki defa sokulmaz” (Buhârî, Edeb, 83) hadisi de Müslümanların aynı hataya iki defa düşmek suretiyle aldanmamaları gerektiğine işaret eder. Kişi insanları iyi tanımalı, onlardan gelebilecek tehlike ve zararlara karşı şuurlu olmalıdır. Kendi tecrübeleri kadar başkalarının tecrübelerinden de istifade etme yoluna gitmelidir.
Konumuzla alakalı olan anlamlı bir hikayeye yer vermek istiyorum
Harun Reşit ve Behlül Dânâ Hazretlerinden İbretlik bir hikâye!
—Bir gün Behlül Dânâ Hazretleri, Harun Reşit’in yanına gider ve der ki “Bana bir iş ver”. Harun Reşit de o zamanın hükümdarıdır. Düşünür ve der ki “Sana fırınları denetleme işini veriyorum. Git fırınların ağası ol, onları denetle”. Behlül Dânâ Hazretleri hemen yola koyulur ve fırınları denetlemeye başlar. İlk fırına girer, ekmeklerin gramlarını kontrol eder. Bakar ki normalinden eksiktir. Hemen fırının sahibini çağırır ve ona “Durumun nasıl? Hayattan memnun musun? Hayattan lezzet alabiliyor musun? Çocuklarınla aran nasıl? Geçimin nasıl, iyi mi?” diye sorar. Ancak fırının sahibi bütün sorulara olumsuz cevap vermektedir.
Oradan ayrılır. Hemen arkasından fırıncı: “Yahu bi’ ceza kesmeyecek misin?”, “Hayır” der. Yoluna devam eder. Daha sonra Behlül Dânâ Hazretleri başka bir fırına girer. Orada da yine ekmeklerın gramlarını kontrol eder. Bakar ki olması gerekenden fazladır. Hemen fırıncıyı yanına çağırır ve ona da tekrardan şu soruları yöneltir: “Durumun nasıl? Hayattan lezzet alabiliyor musun? Mutlu musun? Çocuklarınla aran nasıl?”. Fırıncı hepsine çok ama çok olumlu cevaplar verir. Daha sonra Behlül Dânâ Hazretleri derhâl Harun Reşit’in yanına çıkar.
Harun Reşit’e der ki “Ben bu işi yapmayacağım. Bana başka bir iş ver”. Harun Reşit der ki “Yahu daha az önce sana bu işi verdik. Ne demek yeni bir iş istiyorsun?” Behlül hemen açıklama yapar: “Efendimiz, çarşı-pazarın zaten bir ağası varmış. Benden önce ekmeklerle birlikte vicdanları da tartmış ve ona göre herkes hesabını ödemiş. Yani bana ihtiyaç kalmamış” der.
Arkadaşlar, aynı şeyler bizim başımıza gelmekte. Bizler de bu fırıncı gibi bazen yaptığımız işlerde insanlara haksızlık yapmaktayız. Belki insanların arkasından konuşmaktayız. Belki de dedikodusunu yapmaktayız. Belki gıybetini etmekteyiz. Ve keza ve keza… Bundan ötürü de hayattan bazen lezzet alamıyoruz. Bazen dünya üzerimize üzerimize geliyor. Bazen çok ama çok problemler yaşıyoruz. Bu durumdan kurtulmak istiyoruz. Ancak biz hesabımızı kitabımızı dünyaya endeksli yaptığımızdan, hep paraya, mala, mülke endeksli yaptığımızdan, hatta bir dostumuzu dahi çıkar için yanımızda bulundurduğumuzdan evin içerisinde, hatta iç âlemimiz de gittikçe bozulmakta ve şikâyet üstüne şikâyet etmekteyiz.
Gelin hep birlikte ilk olarak iç âlemimizi düzeltelim. İç âlemimizi düzeltirsek, her şeyi, herkesi, elimizdekileri ve elimize girme ihtimalinde olanları dahi sırf allah rızası için seversek, o zaman gerçekten bizler de anlayacağız ki ne kadar verirsek verelim Allah yoluna, daha fazlası iç âlemimize belki maddi olarak gelmese de manevi olarak akmaktadır.Hiçbir miras, doğruluk kadar zengin değildir ve İnsanların doğruluğu ve dürüstlüğü yaptıkları işle değil davranışlarıyla ölçülür.
Rabbim bizleri ahlaklı yaşamaktan ve doğruluktan ayırmasın.
Araştırmacı ve ilahiyatçı yazar Hüseyin Deniz
YORUMLAR