Akçakoca Havadis 
Eyüp Durdu 

Mali Müşavirlik mesleğim dolayısıyla rakamlarla ve hesaplarla aram oldukça iyidir. Aynı zamanda üreticisi olduğum için de fındık piyasasıyla da ilk ağızdan ilgiliyim. Karadeniz İhracatçı Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Hasan Sabır’ın bir kongrede Türkiye’nin 2021-22 yılı rekoltesi tahmini 790 bin ton olarak gerçekleştirileceğini, 2020-21 sezonundan devreden 95 bin tonluk stok ile birlikte toplam 885 bin tonluk fındık olacağını söyleyince, eyvah dedim. Büyük kuşku duyduğum açıklama üzerine bu sezonda rekolte üzerinden manipülasyon yapılacağı hissine kapıldım ve iki kelam edeyim de sorumluluktan kurtulayım istedim. Çünkü memleket iki kere iki kaç eder sorusuna “kaç olmasını istiyorsunuz efendim” diyenlerin istilası altında… Rekolte; sezon öncesinde ürünün ortalama verimini gözlem ve formüller ile hesaplanarak, üretilen toplam ürün miktarına verilen genel isimdir. Ürün dalda iken hesaplanmasına “Tahmini Rekolte” hasat edildikten sonra hesaplanmasına da “Gerçek Rekolte” denir. Maalesef serbest piyasada oluşacak fiyatı baskılayabilmek için “tahmini FINDIK REKOLTESİ HESABINDA” formüldeki rakamlar gözlemden uzak, olması istenilen miktarın çıkmasını sağlayacak rakamlar kullanılarak manipülasyon yapılmaktadır. Fındık üreticisiyim ilk ağızdan ilgiliyim, Mali Müşavirim rakamlara ve ticari verilere hâkimim. Rekolte hesaplayabilmek için bir tek ziraat mühendisi değilim. Ancak internete yazdığım veya bir bilene sorduğum zaman, az çok nasıl hesaplanacağı konusunda bilgi sahibi olabilirim. Böylelikle rekolte ile ilgili açıklama yapanlardan daha fazla fikir sahibi olduğumu da iddia edebilirim. Nasıl hesaplanır ve toplam üretim tahminine, daha doğrusu gözlem ve formüller kullanılarak “olması istenilen” tahmini rakama ulaşırken nasıl “CAMBAZA BAK CAMBAZA OYUNU” oynanır, dilim döndüğünce kısaca izah etmeye çalışayım… Yeterli büyüklükteki dallarda çotanak sayımı yapılarak ortalama çotanak sayısını (OÇS) buluruz. Bu sayıyı, bir çotanaktaki ortalama tane sayısı (ÇOTS) ve toplana bilirlik oranı (TO) ile çarpıp 1 kg da bulunan tane sayısına bölerek bir dalın ortalama tahmini rekoltesini elde ederiz. Bulduğunuz rakamı ortalama dal sayısı (ODS) ve bir dekardaki ortalama ocak sayısı (OOS) ile çarparak, 1 dekardaki ortalama rekolteyi, bu rakamı da üretim alanı (ÜA) ile çarparak toplam tahmini rekolteyi buluruz. Buraya kadar sorun yok, formül sabit. OYUN İSE BUNDAN SONRA BAŞLIYOR. (ÇOTS) sayısı çeşit ve gözlemdeki duruma göre değişen 1,6 – 2,8 arasındaki bir değer alınıyor. Sabit değil, arazi çalışması ile tespit edilmesi gerekiyor. Toplana bilirlik oranı (TO), sayımın yapıldığı ay (Mayıs, Haziran ve Temmuz ) ve gözleme göre değişen % 65 – % 95 arasındaki bir değerdir. Tahminin yapıldığı ay oranları kullanılmalıdır. Bir kilogramdaki sağlam tane sayısı çeşide ve gözlemdeki duruma göre değişen 450 ile 800 arasında bir sayıdır. Muhakkak üretim bölgesindeki fındık çeşidine göre uygun ortalama sayısı kullanılmalıdır. Bir ocaktaki ortalama dal sayısı da (ODS) bölgeye göre 6 veya 7 olarak alınır. Görüldüğü üzere, rakam ve oranlar iklime, ilgili aya, çeşide ve bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Açıklanan tahmini rekoltenin hesaplanmasında kullanılacak rakamlarda sağlıklı sonuç alınabilmesi için büyük önem arz etmektedir. Bu kadar fazla kritere ve rakama göre hesap yapılıyor ( hesaplama yapılıp yapılmadığını Allah biliyor). Ancak hesaplamaya esas teşkil eden hiçbir kriter ve rakam verisi paylaşılmadan sadece tahmini rekolte miktarı açıklanıyor. Dilin kemiği yok, bu sene ki rekolte ben diyeyim 700 bin ton, siz deyin 900 bin ton! Örneğin; Akçakoca’da 170.000 dönümde fındık üretiliyor. Ortalama çotanak sayısı 184 olarak sayıldı diyelim. Dönümde 50 ocak, her ocakta da 7 dal tespit etmiş olalım. Formüldeki yerlerine koyalım. Diğer verileri yukarıda vermiş olduğum rakam aralığından; Minimum veriler kullanarak 14 bin ton, maksimum veriler kullanarak 70 bin ton tahmini rekolteye ulaşabiliriz. Yani bilimsel bir formül kullanarak, rakamlarda oynama yaparak rekoltenin kaç olmasını istiyorsanız, o sunuca ulaşabilirim. İşte tamda bu yüzden açıklanan tahmini rekolte hiç bir zaman inandırıcı olamıyor, manipülasyondan öteye geçemiyor. Açıklanacak tahmini rekolteye benim inanabilmem için, İlgili Bakanın kameralar karşısına geçerek sadece tahmini rekolteyi söylemesi şeklinde değil; ” Akçakoca ilçemizde ….bin dönüm tombul, ….. bin dönüm çakıldak, …….. bin dönüm palaz , ……. bin dönüm Foşa , …….. bin dönüm kara ve ………. bin dönüm mincane çeşitleri olmak üzere toplamda ….. bin dönüm fındık üretimi yapılan arazide, teknik elemanlarımızca yapılan sayım ve gözlemlerde çeşitlerimize göre ortalama çotanak sayıları, her bir çeşidin çotanaktaki sağlam tane sayıları, 1 kilogramdaki sağlam tane sayıları ve ortalama dal sayıları aşağıda yazılı olduğu şekilde bulunmuş, ……….. ayı toplana bilirlik oranı % …… olarak tespit edilmiştir. Bu veriler ile yapılan çalışmada ilçemizin 2021-22 yılı tahmini fındık rekoltesinin ……. bin ton olduğu hesaplanmıştır.

Kamuoyuna duyurulur ” şeklinde yapılmalıdır. Bu şekilde şeffaf ve hesaplamalara konu veriler paylaşılmadan açıklanan her rekolte bilgisi manipülasyondur, üreticiyi baskı altına alma çabasıdır. Bu şekilde algı oluşturulmasına izin vermemeliyiz.

Gerçekleşen rekolte rakamlarının da, tahmini rekolte rakamları gibi doğru olmadığı konusunda iddialıyım.
Bu konuyu da belki başka bir yazıda sizlerle paylaşırım. Son olarak, yeter ki fındık olsun.
En kötü ihtimalle Hans yiyeceğine, kendimiz gırıp gavurup yemeye devam ederiz, hiç endişe etmeyiniz…