Onur Küçükkaramıklı

Rahmetli babam elektrik mühendisiydi, üretim ve dağıtımında çalışmıştı. Evdeki elektrik anahtarlarının hepsinin üzerine üşenmeden "Kullanmıyorsan Kapat" etiketi koymuştu.

Rahmetli annem, tabağa konan her bir lokma bitmeden masasından kaldırmazdı kimseyi, hepsi nimetti çünkü, pirinçler arkamızdan ağlardı, tabağımızdaki et bizim için can vermişti.

İyi de burası askeriye miydi?
Biraz abartmıyorlar mıydı artık?
Yoksa biz pinti miydik?

Zaman geçtikçe gerçek aile mirasının ne demek olduğunu anladım. Benimki gibi pek çok ailenin tasarrufun önemi ve kaynakların verimli kullanılması üzerinde bu kadar durmasıyla daha evde bu kültürü edinen, karne zamanı Türkiye İş Bankası'nın verdiği kumbarada para biriktiren, günün milli eğitim müfredatının, israfa prim vermemeyi zihnimize kazıdığı bir neslin çocuklarıydık.

***

#Gıdaİsrafı meselesi çok dikkatimi çekiyor. Bilinçsiz tüketim alışkanlığı nedeniyle ihtiyaç fazlası olarak, gereksiz yere tedarik edilen ancak tüketilemeyip çöpe atılan yiyecekler de gıda israfı sayılıyor; üretim, işleme, satış sırasında meydana gelenler de.

Türkiye’nin karnesi ise hiç iç açıcı değil. Birleşmiş Miletler Çevre Programı tarafından hazırlanan 2021 Gıda İsrafı Endeksi Raporu'na göre, dünya genelinde her yıl 931 milyon ton gıda israf ediliyor. Türkiye’nin payı 7,7 milyon tondan fazla ve kişi başına 93 kg yiyecek de çöpe atılıyor. Rapora göre bu, tüketime hazır gıdanın %17'sinin doğrudan çöpe gitmesi anlamına geliyor ve ne yazık ki Türkiye için "Kişi başına en çok gıda israfının yapıldığı 10 ülke arasında 3.sırada yer aldığı görülmektedir” deniliyor.

Özellikle Avrupa'da çöpe gitmek üzere olan gıdaları satan süpermarketler artık yaygınlaşıyor. İlk fotoğrafta gördüğünüz Intermarché da geçenlerde alışveriş yaptım. Son kullanma tarihi yaklaşan ürünler %90'a varan indirimle satılıyordu. Bu uygulama çok hoşuma gitti çünkü Avrupa'da gıda israfını önlemek için fahiş indirimli reyon düzenleyen Intermarche gibi pek çok yer bana kalırsa mücadeleye sürdürülebilir yaklaşımlar getiriyorlar.

Yine geçtiğimiz yıl İtalyan hükümetinin oy çokluğuyla, Fransız hükümetinin oy birliğiyle kabul ettiği, süpermarketlerde son kullanma tarihi gelen yiyeceklerin çöpe atılması yerine bağışlanmasını öngören yasalar bu eğilimin önemli bir parçası gibime geliyor.

Almanya'da "The Good Food"un kurucusu Nicole Klaski şekilsiz ya da berelendiği için ayrılmış olan sebzeleri üreticilerden topluyor ve son tüketim tarihi gelen dayanıklı ürünlere birlikte raflarında yer veriyor. Kurtarılan yiyeceklerle fark yaratan süpermarketin ödeme modeli de hayli enteresan çünkü müşteriler ürünü hangi fiyatla almak istediklerine karar verebiliyorlar.

Nicole girişimiyle bana göre küresel gıda israfı mücadele hareketinin güçlü bir örneği olurken, bu konudaki farkındalığı artırmayı ve daha sürdürülebilir yaşam biçimini yaygınlaştırmayı umuyor.  

Özünde kimsenin yiyeceklerin çöpe gittiğini görmek isteyeceğini sanmıyorum ve bizdeki fotoğrafın değişmesini canı gönülden diliyorum.