Mervenur TEŞER

Sosyal fobisi olan insanlarda diğer insanlar tarafından reddedilme ya da olumsuz değerlendirilme beklentisi öne çıkar ve bu tehdit kaynağı olabilecek insanların arasındayken bir incinebilirlik hissi doğurur. Bu tip olumsuz beklentiler sosyal durumlardaki bedensel tepkileri ve stereotip, olumsuz benlik imgeleri konusunda endişelenmelerine, başkalarının kaygılarını kolaylıkla fark edeceği yönünde abartılı bir kanıya kapılmalarına ve başkaları ile ilişkilerinin niteliğini yanlış değerlendirmelerine yol açar. Sosyal fobinin en yaygın tipi topluluğa karşı konuşmadır. Genelleştirilmiş Sosyal Fobisi olanlarda çoğu sosyal durumda kayda değer korkular sergilemektedirler. 

Liebowitz Sosyal Fobi Ölçeği’nde belirlenen sosyal durumlar şu şekildedir:

• Toplum içinde telefonla görüşme 
• Küçük bir grup etkinliğinde yer alma         
• Toplum içinde yemek yeme          
• Toplum içinde bir şeyler içme         
• Yetkili biri ile konuşma                         
• Dinleyiciler önünde konuşma, rol yapma                                                            
• Partiye/ eğlenceye gitme                                                  
• Başkaları tarafından izlenirken çalışma         
• Başkaları tarafından izlenirken yazma           
• Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda görüşme
• Çok iyi tanımadığı biriyle yüz yüze konuşma 
• Yabancılarla karşılaşma                                  
• Genel tuvaletleri kullanma                              
• Birilerinin oturduğu odaya girme                    
• İlgi odağı olma                                                 
• Bir toplantıda hazırsızlık konuşma yapma      
• Yetenek, yeti veya bilgi testine tabi tutulma   
• İyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı düşüncede olmadığını ifade etme            
• Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakma                                               
• Önceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sözel olarak sunma
• Romantik veya cinsel ilişki amacıyla birini tavlamaya çalışma                                          
• Alınan bir malı parasını geri almak üzere  iade etme                                                         
• Parti / davet verme                                                     
• Israrlı bir satıcıya karşı koyma    

Sosyal fobinin tedavisinde en etkili yöntem "Bilişsel Davranışçı Terapi" yöntemidir. Bilişsel Davranışçı tedavilerde olumsuz otomatik düşünceler ve bilişsel hataları saptanarak yerine daha gerçekçi ve işlevsel alternatif düşünceler geliştirilmesine yardımcı olunur. Daha sonra "Aşamalı Maruz Bırakma" denen danışanın yapmaktan çekindiği aktiviteler orta zorluktan zora doğru yavaş yavaş maruz bırakılmaktadır. Karantina döneminde belirli sosyal yaşam aktivitelerimiz gittikçe kısıtlanmıştır. Bu toplum sağlığı için gerekli bir uygulamadır. Bu zorunlu karantina döneminde sosyal fobi tanısı almış bireyler için bu yönlerini geliştirmek amacıyla birkaç aktivite planını nasıl yapabileceklerinden bahsetmek istedim. 

1) Madem sosyal ortamlara katılamıyoruz biz sosyal ortamı evimize getiririz:) Online derslerde aralarda yeni insanlarla tanışıp kendi aranızda WhatsApp grupları oluşturup birlikte görüntülü konuşabilirsiniz. Veyahut sevdiğiniz akrabalarınızla görüntülü konuşabilirsiniz. (Yazışmayın! Görüntülü konuşun. Bu sizin konuşma pratiği yapmanız ve kendinizi ifade etme yeteneğiniz geliştirmesi açısından oldukça önemli bir uygulamadır.) Burada gelen otomatik düşüncelerinizi daha sonra terapistinizle paylaşabilirsiniz.

2) Youtubercılık oynayın kendi kendinize :) Telefonunuzun kamerasından Youtube'a video koyacakmışsınız gibi kısa bir konuşma yapın. Daha sonra kendinizi izleyin bakın gerçekten kızarıyor veya kızarıyor musunuz? Bunu kendinizi rahat ifade edene kadar ve olumsuz duygunuz gidene kadar kendi kendinize oynayabilirsiniz:) (İlla Youtube'a koymanıza gerek yok:) )

3) Evde alışveriş yapmamıza izin verilen saatlerde anneniz, babanız veya herhangi bir büyüğünüzün yerine alışverişe gidin ve önce fiyat sorun. Başta zorlanabilirsiniz bu normal ancak alıştıktan sonra biraz daha eğlenceli hale getirip eşyanın fiyatını sorup almadan çıkmayı deneyin :) Daha sonra alıştıktan sonra da görevlilerle kısa konuşmalar (örneğin: Kolay gelsin veya satışlar nasıl? vs.) yapmayı deneyin. Ya da bakkala gidip bir şeyler alırken bakkalla sohbet etmeye çalışın. Tabii ki bunları pandemi koşullarından dolayı sosyal mesafeye uygun ve kısa tutmamız gerekiyor. Ancak 1 dakika bile konuşsanız sizin için kardır.

4)Evde ailenize sunum yapabilirsiniz. Ancak ayakta yapmaya ve okulda gibi yapmaya özen gösterin. Terapistinizin öğrettiği nefes alma ve gevşeme yöntemlerini kullanmayı unutmayın:)

5)Başkalarının önünde çalışmaktan veya başka bir aktivite yapmaktan çekiniyorsanız, kamerada birlikte ders çalışma grubu oluşturabilirsiniz. İzlenmeniz burada önemlidir, alışana kadar yapmaya çalışın. Hatta sanki arkadaşlarınızla yemeğe çıkmış gibi kameranın önünde bir şeyler yiyin. 

6) Ailemizi geçmişte çok ihmal ettiğimiz dönemler olmuştur. Ailecek kutu oyunları, playstation vs. birlikte oyunlar oynayabilirsiniz.

Bunun gibi aktiviteleri kendinize göre uyarlayabilirsiniz. Başta çok zorlanacaksınız ancak görevleri küçük birimlere bölerek zor görevin üstesinden gelmeye çalışabilirsiniz. Çok zorlandığınız zamanları ve aklınıza gelen düşünceleri terapistinizle paylaşabilir sosyal fobinin etkilerinin azaltılması için terapistinizden yardım alabilirsiniz, sağlıkla kalın:)