MÜFTÜ ALİ EFENDİ VE ALİ ERBAŞ İKİSİ DE ORDU'LUDUR

Necdet Topçuoğlu

Tarih 19 Eylül 1924, Atatürk Ordu'yu ziyaret etmiştir. Söz konusu bilgiler bu seyahat notlarından alınmıştır. Atatürk’e Vali Rıfat Vona tarafından Ordu hakkında bilgiler verilmiştir. Vilayet konağında Mustafa Kemal ile müftü Ali Efendi arasında ilginç bir sohbet yaşanmıştır. Uzun Musa Köyünden olan Ali Efendi, Mustafa Kemal Atatürk’e Ordu müftüsü olarak takdim edildikten sonra, Gazi, müftünün elini sıktı ve “siz oturun hoca efendi” diyerek onu yanına oturttu. 

Kendisini tanıdığını ifade etti. Müftü Ali Efendi, padişah Vahdettin’in çıkarttığı ferman ile Mustafa Kemal’in idamı istendiğinde buna ilk karşı çıkan müftülerden birisiydi. Ali Efendi Vona müftüsü iken, Vahdettin’in bu fermanına karşılık bir fetva yayınlamış ve “padişahımız esirdir. Onun çıkardığı irade-i seniye (padişah emri) dinen uygun değildir. Biz millet olarak Ankara’da teşekkül eden Milli Mücadele kumandanı Mustafa Kemal Paşa’ya arz-ı ubudiyet ediyoruz(bağlılığımızı sunuyoruz)” demiştir.

Mustafa Kemal, müftü Ali Efendiye nerede eğitim gördüklerini sorar ve İstanbul’da dini eğitim aldığını öğrenir. Hocasını sorar. Aldığı cevap karşısında; “o halde boş değilsiniz, o muhterem zat Selanik’te benim de hocamdı” diyerek sohbete devam eder. 

Müftü, Mustafa Kemal’in soruları karşısında sıkılmaya, çekinmeye başlar. Gazi, sadece sohbet ettiklerini, sıkılmamaları gerektiğini söyleyerek Ali Efendi’yi rahatlatır. Kevser suresini okur “innâ a’taynâkel-kevser”in manasını sorar. Müftü Ali Efendi, “bu manayı dünyalık mı vereyim yoksa ahretlik mi vereyim?” diye sorunca Mustafa Kemal, “dünyalık mana ver” der. Bunun üzerine Ali Efendi şu yanıtı vermiştir; “dünyada ne kadar sanat varsa hepsi bu surenin içerisindedir. Elektrik bile bunun içinde vardır.”

Bu yanıt üzerine Mustafa Kemal ayağa kalkarak müftünün elini sıkar ve “hurefata, yobazlara, taassuba asla fırsat vermeyeceğim. bu memleket ve bu millet senin gibi din adamlarına çok muhtaçtır” der.

İşte doğduğum il Ordu böyle bir İl'dir. Müftü Ali Efendi gibi aydın bir din adamı yetiştiği gibi, Ali Erbaş gibi Diyanet işleri Başkanı da çıkabilmiştir. Ayrıca, topraklarımız bereketlidir. Faydalı ve zararlı her türlü bitki yetişmektedir. Ancak halkımızın çoğunluğu aydın ve demokrasi yanlısıdır.

Aziz Atatürk, Trabzon Vilayetindeyken, büyük Erzurum depremini haber almıştır. 19 Eylül 1924 günü Giresun ve Ordu'ya kısa süreli bir ziyarette bulunur. Bu sebeple,19 Eylül'ün Ordu'nun tarihinde çok önemli bir yeri bulunmaktadır.

(19, Eylül, 2021-Ordu)