2019 yılındaki 657 milyon 86 bin TL’lik zararı tüketicinin sırtına yıkarak çaya üç ayda toplam yüzde 32,5 zam yapan ÇAYKUR’un 2015-2020 yıllarını da kapsayan beş yıllık dönemde kuru çaya yaptığı toplam zam miktarı belli oldu. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre, kuru çaya beş yılda toplam yüzde 76,06 oranında zam geldi.

 

Sayıştay’ın çay tarımının sürdürülebilirliğinin sağlanması konusunda yetersiz kaldığı tespitinde bulunduğu ÇAYKUR’un verileri, Türkiye’de en çok tüketilen içecek olan çaya yapılan fahiş zammı ortaya koydu.

 

 

 

BEŞ YILDA İKİ KATA YAKIN PAHALANDI

 

Çay İşletmeleri genel Müdürlüğü, 2015-2020 yıllarını da kapsayan beş yıllık dönemde kuru ve yaş çaya yapılan zam oranlarını açıkladı. 2020 yılında kuru çaya zam yapılmaması ile övünülse de yurttaşın çayı beş yıl öncesine göre neredeyse iki kat pahalıya içtiği anlaşıldı. Toplam 2 milyar dolar ticaret hacmi itibarıyla Doğu Karadeniz bölgesinin en önemli ekonomik ürünü olan çay, 2015 yılından bugüne tüketiciye yüzde 76 daha zamlı ulaştı.

 

ÇAYKUR’un verilerine göre, 2015 yılında kuru çay, 2014 yılına oranla yüzde 22,1 zamlandı. 2016 ve 2017 yıllarında ise kuru çaya sırasıyla yüzde 12,64 ve yüzde 9,32 zam yapıldı. 2015,2016 ve 2017 yıllarında kuru çaya yapılan toplam zam yüzde 44,06 olurken aynı dönemde yaş çaya yapılan zam yüzde 39,51 oldu.

 

2019 YILINDA REKOR ZAM YAPILDI

 

Verilere göre, kuru çaya 2018 yılında zam yapılmadı. Ancak 2019 yılı, 2015-2020 döneminde çay açasından en zamlı yıl oldu. Buna göre, 2019 yılında yıl içerisinde yapılan iki ayrı zamla toplam zam oranı yüzde 32’ye ulaştı. 2020 yılında kuru çaya herhangi bir zam yapılmasa da beş yıllık toplam zam oranı yüzde 76,06 olarak gerçekleşti.

 

***

 

Milyonluk harcamaya ‘makûldür’ savunması

 

ÇAYKUR’un Varlık Fonu’na devredildiği 2017 yılından bugüne zararı, yüzde 104 arttı. İdare, ülkede çay satmak için 36 milyon TL’lik reklam harcamasına imza attı. İdarenin reklam harcamasına yönelik açıklamasında, “Ortalama yıllık ciromuzun göz önüne alığında cironun yaklaşık yüzde 1’ine tekabül eden bu miktarın makûl olduğu kanaatindeyiz” ifadesi kullanıldı.

 

***

 

Çay üreticileri isyan etti: Kota ve kontenjana derhal son verilsin

 

Çay sezonunun başlamasının üzerinden birkaç gün geçmesine rağmen ÇAY-KUR, çay alımlarında kontenjan uygulamaya başladı. Sezonun başında dekar başına alınan çayın 17 kilograma düşmesine tepki gösteren üreticiler dün Artvin Hopa’da çay fabrikası önünde bir araya geldi. Fabrika müdürü ile konuşan üreticiler ÇAYKUR Genel Müdürü Yusuf Ziya Alim ile görüşme talep etti. Hopa Belediye Başkanı Taner Ekmekçi’nin de katıldığı eyleme 300’ün üzerinde çay üreticisi katıldı. Fabrika önündeki eyleme katılan çay üreticisi Yılmaz Hacımuratoğlu, şunları söyledi: “Günlük dekar başına çay alımını 27 kiloya düşürüldü. Bu üreticinin 40 günde çay toplaması anlamına geliyor. Ama 40 güne ikinci sezon gelecek. Çay dalında bozulacak. Elimizde çaylarımı kaldı. ÇAYKUR’a veremeyince özel sektöre vermek zorunda kalıyoruz onlarda üreticinin zor durumunu kullanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 3,85 lira olarak açıkladı çayın taban fiyatını. Biz bu fiyatı az buluyorduk. Çünkü Gübre fiyatı yüzde 70 arttı. Biz devletin verdiği taban fiyatı az bulurken ÇAYKUR’un uyguladığı kota ve kontenjan nedeniyle çay elimizde kaldı. Özel sektör fırsata çevirdi işi. Yaş çayın kilosunu 2,85 liraya almaya başladı. Üstelik bir sene sonra ödeme veya yarısını kuru çay olarak veriyor. Yıllardır kotanın kontenjanın kaldırılmasını istiyoruz. Çayda sömürünün sona ermesini isitoruz. Geldik fabrikanın önündeyiz ve bekliyoruz. Fabrika müdürüyle görüştük ama biz genel müdürle görüşmek istiyoruz. ÇAYKUR, Varlık Fonu’na devredildi hesapları kitapları artık kamuoyuna açıklanmıyor. Zarar ettiği söyleniyor ama bize neden zarar ettiği açıklanmıyor. Çay üreticilerinin emekleriyle, alın teriyle kurulan ÇAYKUR’un özelleştirilmesine karşı çıkıyoruz”

Birgun.net