Reklam
Reklam

Detoks ne işe yarar?

Bir ya da birkaç gün boyunca aç kalarak oruç tutmak, sadece sıvı tüketmek gibi çeşitli yöntemlerle uygulanan detoks diyetlerinin kilo verme konusunda faydalı oldukları inancı oldukça yaygınlaştı. Peki, bu doğru mu?

Detoks ne işe yarar?

Bir ya da birkaç gün boyunca aç kalarak oruç tutmak, sadece sıvı tüketmek gibi çeşitli yöntemlerle uygulanan detoks diyetlerinin kilo verme konusunda faydalı oldukları inancı oldukça yaygınlaştı. Peki, bu doğru mu?

Detoks ne işe yarar?
11 Eylül 2021 - 19:20

 Detoks diyetleri ile sağlıklı bir biçimde kilo vermek mümkün mü? Bu soruya tek bir kelimeyle cevap verilebilir: Hayır!

Psikanalizin kurucusu Sigmund Freud, 20. yüzyılın başlarında "konuşarak tedavi" için "baca temizleme" kavramını kullanmış ve bununla da özetle insanın kendisine rahatsızlık veren zihinsel yükü dile getirip söze dökmek suretiyle ondan arınarak iyileşmesine işaret etmişti. Psikanalizde muzır psikolojik birikimden kurtulmaya karşılık gelen bu arınma fikri, insanlık tarihinin kadîm yönelimlerinden biridir. İnsan, "kurtuluşa ermek için" evvelden beri yüreğine sızmaya çalışan kötülükten, kendisini Tanrı'dan uzaklaştıran günahlarından ve gündelik hayatını istila ederek canını burnuna getiren stresten arınma peşindedir. Son yıllarda sıkça duyduğumuz detoks kavramını da bu çerçevede değerlendirmek sanırım yanlış olmaz.

Toksin yükü

Sözcük anlamıyla basitçe "toksinlerden arınma" anlamına gelen detoks, çeşitli müdahaleler yoluyla insan vücudunu toksinlerden ve zararlı maddelerden arındırma girişimine tekabül eder. Bazı sebze ve meyve sularının ya da bitki çaylarının belirli bir düzen içerisinde tüketilmesi, özel besinlerin yenilmesi, oruç tutulması, bağırsakların lavman veya müshil ile boşaltılması ya da sauna ve hamamda vakit geçirilerek yoğun ter atılması gibi çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilen detoks işlemi, iki ana başlık altında değerlendirilmektedir. Bunların ilki alkol veya başka zehirli maddelerin hastane koşullarında vücuttan atılması anlamına gelen tıbbî detoks iken, diğeri ise daha çok diyetisyenler tarafından önerilen yararlı sebze, meyve ve çaylar ile gerçekleştirilen sağlıklı yaşam detoksudur. Detoks uygulamalarında esas olan bağışıklık ve sindirim sistemlerini tahkîm etmek olmakla birlikte, özellikle günümüzde bu uygulamalar zayıflama ve sağlıklı kalmaya odaklanmış durumdadır.

İnsan bedeninde biriken toksinler ve zararlı maddeler esasen karaciğer, akciğer ve böbrek gibi organlar aracılığıyla vücuttan atılmaktadır. Fakat sağlıksız yaşam koşullarına, yanlış beslenme uygulamalarına, sigara ve alkol gibi zararlı maddelerin kullanımına, bilinçsiz ilaç tüketimine, yoğun strese ya da çevresel etkenlere bağlı olarak vücuttaki birikimi olağan seviyelerin üzerine çıkan toksin yükünü gidermek için detoks uygulamalarından istifade edilebilmektedir. Bu bakımdan detoksun, vücudun toksin birikimini atmaya dönük doğal pratiğine bilinçli ve kısa süreli bir katkı olduğu da söylenebilir. Doğru detoks uygulamalarının örneğin böbrekleri dinlendirebileceğini ve karaciğer fonksiyonlarını düzene sokabileceğini not etmeden geçmemek gerekir.

Geleneksel tıp anlayışlarının, Hipokrates'ten başlayarak hastalıkları vücutta biriken zararlı maddelerle ilişkilendirdikleri hatırlanacak olursa, Hint ve Çin tababetlerinde tedavi edici bir uygulama olarak kullanılan detoksun önemi de daha iyi anlaşılabilir. Buna göre hastalıklar, vücudun, bünyesinde birikmiş olan toksinleri dışarı atarak onlardan kurtulma girişiminin bir parçasıdırlar. Dolayısıyla da vücutta biriken toksinleri tahliye eden haricî bir yöntem olarak detoks hem sağaltıcı hem de sağlığı koruyucu bir özelliğe sahiptir. Bir başka ifadeyle, hem koruyucu hem de iyileştiricidir.

Enerji katsayısını yükseltiyor

Böbrek ve karaciğer gibi hayati organlar üzerindeki olumlu etkileri bir yana, çeşitli detoks uygulamalarının insan sağlığına başka faydalarının olduğu da belirtilmelidir. Vücutta biriken zararlı maddeleri tahliye eden detokslar, buna bağlı olarak insanın enerji katsayısını yükselterek vücuda zindelik kazandırabilmekte, soğuk algınlığı ve griple mücadele edebilmekte, bağışıklık ve sindirim sistemini güçlendirerek ödem, hazımsızlık ve şişkinliği giderebilmekte, idrar yolu enfeksiyonlarına iyi gelebilmekte ve adet söktürücü işlev gösterebilmekte, kalp, damar ve göz sağlığını koruyabilmekte, kan dolaşımını iyileştirerek yaşlanmayı geciktirebilmektedirler.

Yine serbest radikalleri vücuttan atabilmekte, kemikleri güçlendirebilmekte, cilt ve saç sağlığı üzerinde olumlu etkiler üretebilmekte ve stres hormonlarının yönetimine katkı sağlayabilmektedirler.

Aynı şekilde vücudun gereksinim duyduğu demir, kobalt, iyot, çinko, manganez, selenyum, krom, bakır ve molibden ile muhtelif vitaminler gibi mikro besinlerin alınmasını temin edebilmekte, demir eksikliğinden kaynaklanan aneminin önlenmesine yardımcı olabilmekte, ilave olarak da beslenme düzenini sağlıklı hale getirerek örneğin gıda bağımlılığını engelleyebilmektedirler.

Zararları da olabilir

Bütün bu olası faydalarına rağmen, detoks uygulamalarının insan sağlığına olan yarar ve zararlarını dört başı mamur bir biçimde ortaya koyan yeterli bilimsel birikimin mevcut olmadığının ve konunun tıbbî bakımdan tartışmalara konu edildiğinin unutulmaması gerekir. Nitekim birbirleri ile çelişen muhtelif detoks uygulamalarının görülmesi de bununla ilgilidir. Bu bakımdan herhangi bir detoks uygulamasından önce mutlaka tıbbî destek alınması, kişiye hangi detoks uygulamasının daha uygun olduğunun tespit edilmesi ve bu doğrultuda hekime başvurulması tavsiye edilmektedir. Aksi halde doğru olmayan detoks uygulamalarından kaynaklanan çeşitli sağlık sorunları ile yüzyüze gelinmesi işten bile değildir.

Bol sıvı ihtiva eden basit meyve ve sebze detoksları bir yana, özellikle mucizevi etkiler yarattıkları iddiasıyla piyasaya sürülen bazı detoks ürünlerinin (örneğin bazı bitki karışımlarının) ölümcül olabilecek düzeyde olumsuz etkiler meydana getirebilecekleri akıldan çıkarılmamalıdır. Dolayısıyla internet üzerinden satışa sunulan ve herhangi bir kontrol mekanizmasına tabi olmayan detoks ürünlerinden kesinlikle uzak durulmalı, herkesin bedensel refleks ve hassasiyetlerinin her ürüne uygun olmadığı temel veri olarak görülmeli, detoks ürünlerinin kullanımı noktasında mutlaka hekim rehberliğine başvurulmalıdır. Kişinin bedensel özellikleri ile uyumlu olmayan kontrolsüz ve bilinçsiz detoks uygulamalarının aşırı sıvı kaybı, bitkinlik, halsizlik, gerginlik, baygınlık, baş ağrısı, mide krampları, kabızlık, aşırı ishal, bağırsak tıkanması ya da delinmesi, enerji, mineral ve vitamin eksikliklerine ilave olarak elektrolit dengesizliği gibi sorunlara neden olabileceği bilinmeli, bu tür sorunların ise örneğin hastalığı olan kimselerde hayati tehlike seviyesinde sonuçlar yaratabileceği unutulmamalıdır. Bu çerçevede çocukların, gençlerin, yaşlıların, hamile kadınların ve emziren annelerin, yetersiz beslenme sorunu olanların, kronik rahatsızlıkları ve bağışıklık problemleri bulunanların detoks yapmalarının tavsiye edilmediği de not edilmelidir.

Tıpta mucize yoktur

Son yıllarda detoks uygulamalarının özellikle kilo verme amaçlı olarak öne çıktığı bilinen bir gerçektir. Bir ya da birkaç gün boyunca aç kalarak oruç tutmak, taze meyve ve sebze suları ile çeşitli bitki çayları ve su, bir başka ifadeyle sadece sıvı tüketmek, tuzlu su ya da limon suyu gibi belirli sıvı türlerine yönelmek, şifalı otlardan hazırlanan değişik kürlere başvurmak, muhtelif yöntemlerle bağırsakları temizlemek yahut alkol, kahve, sigara ve rafine şekerden büsbütün uzak durmak gibi çeşitli yöntemlerle uygulandıkları görülen detoks diyetlerinin kilo verme konusunda faydalı oldukları inancı oldukça yaygınlaşmıştır. Peki, bu doğru mudur? Detoks diyetleri ile sağlıklı bir biçimde kilo vermek mümkün müdür? Bu soruya tek bir kelimeyle cevap verilebilir: Hayır!

Detoks uygulamalarının temelde düşük kalorili olmalarına ilave olarak ödem söktürücü de olmaları dolayısıyla ilk başta hızlı bir şekilde birkaç kilo verilmesine katkı sağlayabilecekleri gerçek olmakla birlikte, detoksun tek başına doğru bir kilo verme yöntemi olmadığı vurgulanmalıdır. Salt detoks uygulamaları ile kilo vermeye gayret etmek, vücudun dengesini bozacağı için orta vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Tıpta mucize yoktur. Belirli bir bağlama oturtularak verilen kiloları kalıcı hale getirmenin ve giderek sağlıklı bir beslenme rejimi oluşturmanın yolları aranmadığı takdirde detoks ile verilen kilolar en iyi ihtimalle kısa sürede fazlasıyla geri alınacaktır.

Kilo verme hedefi bağlamında uygulanması planlanan detoks pratikleri, öncelikle bir hekim rehberliğinde ve uzun vadeli bir diyet sürecine giriş mahiyetinde değerlendirilmelidir. Detoks uygulaması sadece toksinlerden arındıran bir başlangıç olmalı, esas hedef meyve ve sebze ile kepekli tahıllar ve yağsız protein ihtiva eden besinlere dayalı bir sağlıklı beslenme ve düzenli, gündelik egzersiz programını kalıcı hale getirmek olmalıdır.

Bu haber 316 defa okunmuştur.

YORUMLAR

  • 0 Yorum