Reklam
Reklam

Şirketlerde Tahkim Süreçleri Ne Gibi Sonuçlar Doğuruyor?

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şaban Kayıhan, şirketlerde tahkim süreçlerini değerlendirdi.

Şirketlerde Tahkim Süreçleri Ne Gibi Sonuçlar Doğuruyor?

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şaban Kayıhan, şirketlerde tahkim süreçlerini değerlendirdi.

Şirketlerde Tahkim Süreçleri Ne Gibi Sonuçlar Doğuruyor?
14 Ocak 2023 - 11:54

Genel olarak bir başkası tarafından hakkının ihlal edildiğini ya da tehlikeye sokulduğunu ileri süren kimsenin Devletten hukuki koruma istemesine dava adı verilir. Taraflar, aralarındaki ihtilafı çözmek üzere devletin yargı sistemine, yani mahkemelere her zaman başvuru yapabilirler. Bunun yanı sıra son dönemde diğer birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de özellikle devletin yargı sisteminin üzerindeki yükü hafifletmek, yargılama maliyetlerini azaltmak ve ihtilafların hallini daha kısa sürelerde sağlayabilmek için özel hukuk alanında "anlaşmazlıkların alternatif çözüm yöntemleri" ["ADR" (Alternative Dispute Resolution)] geliştirilmiştir. Zira özel hukuk alanında bütün uyuşmazlıkların çözümünün devletten beklenilmesi mahkemelerin aşırı iş yükü ile karşı karşıya kalmalarına ve muhakemenin (yargılamanın) uzun sürmesine neden olmaktadır. Bu durum adil yargılanma hakkının (AİHS. m. 6), (Anayasa m. 36. ve 40) bir unsuru olan makul sürede yargılama ilkesi ile bağdaşmamaktadır.  İşte bu alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden biri tahkimdir. Özel hukuka ilişkin bazı uyuşmazlıkların devlet mahkemeleri yerine özel hakemler tarafından çözülmesine izin verilmiştir. Tahkim, milli ve milletlerarası düzenlemelere göre, tarafların serbest iradesine tabi bir yargılama usulüdür.

4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu Madde 1-IV ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Madde 408’de iki tarafın iradelerine tâbi uyuşmazlıklar çerçevesinde tahkime elverişlilik düzenlenmiştir. Taraflar tahkim sözleşmesi ile özel hukuka ilişkin uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümü için anlaşabilirler. "Tahkim sözleşmesi, tahkim yargılamasının temelini oluşturur". Tahkim, devletin yargı faaliyetine müdahale değildir. Özel hukukta taraf iradelerine öncelik tanınmıştır. Bunun sonucu olarak taraflar aralarındaki uyuşmazlığı özel olarak seçtikleri kişiler vasıtasıyla çözüme kavuşturabilirler. Tahkim, istisnai bir yol değildir. Uyuşmazlık çözüm yollarından biridir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu, tahkime ilişkin hükümlere onbirinci kısımda yer vermiştir (m.407-444). Tahkim sözleşmesi, taraflar arasındaki uyuşmazlığın devlet mahkemeleri yerine hakemler aracılığıyla çözümlenmesini öngören sözleşmedir. Tahkim anlaşması da denilmektedir. Milletlerarası Tahkim Kanunu’nda anlaşma olarak anılmıştır (MTK. m.4). Türk Hukuku’nda sözleşme kavramı daha çok kullanılmaktadır.

Özellikle şirketlerde pay sahipleri arasında yani şirket içi yaşanan uyuşmazlıklarda tahkim müessesiyle sık sık karşılaşılmaktadır. Ortaklar aralarında geçerli olarak akdedebilecekleri hissedarlar sözleşmelerinde kararlaştırarak ortaklar arası ihtilaflar için tahkim usulünü kararlaştırabilecekleri gibi sonradan da yazılı yapacakları sözleşme ile tahkimi kabul edebilirler.

Hakem heyetinin uyuşmazlık çerçevesindeki kararları mahkeme ilamı niteliği taşıması bakımından adliyelerdeki iş yoğunluğunu hafifleten ve yargısal süreçlerin uzaması gibi dezavantajlardan şirketleri kurtarmak adına pozitif görünen pek çok özelliği barındırmaktadır.

Bu yönleriyle hakem heyetinin pay sahipleri arasındaki uyuşmazlığı gidermesi usul ekonomisi açısından faydalı sonuçlar doğurabilmektedir. Dolayısıyla hukuka uygun işleyen tahkim süreçleri bir alternatif uyuşmazlık müessesi olarak her bakımdan pozitif avantajlar sağlayabilmektedir. Zira davalar böylece tarafsız ve bağımsız konusunda uzman hakem/hakemler ile daha kısa sürede ve daha az maliyetle neticelendirilebilecektir.

Şirketlerde Tahkim Süreçlerinin İllegal Unsurlar Tarafından Suistimali

Tahkim sürecinin bu belirleyici ve fonksiyonel özelliği, hakemlerin atanmasında pay sahiplerinin iradesinin etkili olması gibi sebepler istismar riskini de beraberinde getirebiliyor. Pay sahiplerini baskı altına alarak imzalatılan hakem heyetleri üzerinden yürütülen tahkim süreçleri illegal amaçlara legal bir zeminde ulaşma kapısını aralayabiliyor. Finans çevrelerinde şirketlerdeki pay sahiplerinin uyuşmazlığına müdahil olarak hakem heyeti kuran ve arka planda tahkim süreçlerini yöneten bu oluşumlar haksız kararlar aldırmak suretiyle bir tarafın haksız menfaatini tesis ederek diğer tarafın ağır mağduriyetine sebep olabiliyor.

Hakem heyeti kararlarının mahkeme ilamı niteliğinde olması, temyiz süreçleri olsa bile icra edilebilir nitelikte olması, bu istismarın meydana gelmesi tehlikesini de beraberinde getiriyor.

Netice itibariyle tahkim süreçleri oldukça özenli yürütülmeli, faydaları ve avantajları karşısında çeşitli rizikoları iyi hesaplanmalı ve pay sahipleri bu tür süreçleri profesyonel hukukçular nezaretinde organize etmeleri kendi çıkarlarına en uygun olanıdır.

www.ticarihayat.com.tr

Bu haber 336 defa okunmuştur.

YORUMLAR

  • 0 Yorum