Umut Boz

Nova Fashion Group CEO | Hemington Founder
 

Artık sektörden olsun veya olmasın, modanın özellikle de hızlı modanın, çevre kirliliğinde büyük bir payı olduğunu herkes biliyor. İklim krizini derinden ve gözle görülür derecede hissettiğimiz son yıllarda bu alanda da büyük çalışmaların yapıldığını görüyor ve duyuyoruz. Fakat sektörün büyüklüğü, alternatif çevreci materyallerin genele yayılması için daha fazla zamana ihtiyaç doğuruyor. Paris İklim Anlaşması ve Avrupa Birliği’nin sıfır karbon hedefleri gibi büyük pazarların çevreci üretim biçimlerini destekleyen rotalara yönelmesi, üreticilerin de gözünü daha fazla bu konuya çevirmesine sebep oldu. Bizim gibi bu alana daha önceden yatırım yapan ve ekolojiyi koruyan sürdürülebilir ham maddeler kullanan üreticilerin ise yakın gelecekte daha avantajlı bir konumda olacağına inanıyorum.

Sürdürülebilir bir moda sektörü için aslında birkaç kritik temel konu var. Ham madde, üretim ve lojistikten oluşan bu temel konular, her biri kendi içerisinde çözülmesi gereken sorunlarla uğraşıyor. Önce ham maddeyi ele alırsak, biliyoruz ki tüm dünyaya yetecek kapasitede çevreci bir üretim yapmak şu an olası görünmüyor. Bu, hem fiyat anlamında hem de üretim arzı anlamında mümkün değil. Bizim de ürünlerimizde kullandığımız Merino yünü gibi sertifikalı ve doğal ürünler, belirli bir kapasitede olduğu takdirde sürdürülebilirlik özelliği gösteriyor. Yani bütün dünyayı Merino çiftlikleriyle doldurmak, bu işi sürdürülebilir kılmıyor. Bu çiftliklerin de sürdürülebilir olması ve zincirdeki hiçbir halkanın es geçilmemesi gerekiyor. Bu da tahmin edebileceğiniz üzere hiç de kolay bir süreç değil. Üretilen ve geri dönüşüme uğramayan ürünlerin akıbeti ise ayrı bir başlık konusu olabilir. İkinci temel olan üretimde de yine benzer bir süreç hakim. Sürdürülebilir ve çevreci üretime, enerji verimliliği ve atık yönetimi gibi bir dizi zincirden oluşan sürecin sonunda ulaşabiliyorsunuz. Son yıllarda Çin’deki hava kalitesiyle ilgili karşımıza çıkan haberleri eminim görmüşsünüzdür. Hava kadar, suyun da çok kullanıldığı sektörün nelere sebep olduğunu tahmin edersiniz. Son temel konumuz olan lojistik sektörü, diğer iki alana göre hala kesin bir çözüm bulunamayan bir konumda. AB’nin sıfır karbon hedeflerinde bile, özellikle deniz ve hava ulaşımının karbon ayak izinin önlenmesi konusunda çeşitli ayrıcalıklara sahip olduğu görülebilir. Çünkü lojistiğin yükünü kaldıran bu iki sistem, elektriğin güç verdiği çevreci bir altyapıya hazır değil ve yakın zamanda da olması beklenmiyor. Tabii ki bilgisayar programlarının ve yapay zekanın yardımıyla büyük miktarda karbon tasarrufları yapılıyor ve zarar olabildiğince düşürülmeye çalışılıyor.

materyaller, yani bir diğer anlamıyla ham maddeler, sürdürülebilir bir gelecek için çok önemli. Çünkü bu materyaller hem üretiminde hem de dönüşümlerinde ekolojiyi kirletmede büyük bir rol oynuyor. Daha hızlı ve daha fazla üretildikçe, daha fazla sentetik ham madde üretiliyor. Bunun sonucunda ise birkaç kere giyilip atılan ve dönüştürülmeden doğaya saçılan binlerce ton kıyafetle karşılaşıyoruz. Bu kıyafetlerin dönüştürülmesi de düşünüldüğü kadar kolay değil. Ayrı bir uzmanlık ve ARGE gerektiriyor.

Tüm bu temiz ve çevreci arayışlarda birçok farklı materyal ortaya çıkarıldı ve birçoğu da hala araştırma aşamasında. Bu gerçekten sevindirici bir gelişme çünkü hızlı modanın yavaşlayacağına dair herhangi bir gelişme görülmüyor. Bu yeni doğa dostu materyallerden birisi Finlandiya merkezli Spinnova. Kimyasal içermeyen ve doğada birkaç ayda dönüşebilen ve hatta tamamen geri dönüştürülebilir bir malzeme olarak öne çıkıyor. Pinatex isimli firma ise ananas atıklarından elde ettikleri, deri görünümlü bir ham madde imal ediyor. Yine buna benzer şekilde mantarlardan ya da farklı meyvelerin kabuklarından deri görünümlü ham maddeler üretiliyor. . Bu sebeple saf ve doğal olanın peşinden giderken, farklı doğal ve sürdürülebilir materyallerin ortaya çıkmasına da ayrıca seviniyorum. Bu farklı ve ekolojik deri materyaller, hayvancılığın neden olduğu devasa boyuttaki karbondioksit salınımı için de çözümler sunuyor.

Ham maddelerin mikro plastik içermemesi, üretimindeki enerji verimliliği, dönüştürülebilmesi ve doğaya zarar vermeden karışması gibi farklı sürdürülebilirlik şartlarını karşılaması gerekiyor. Belki şu anda fiyat bazlı bakıldığında çevreyi kirleten ham maddelere göre daha pahalı olabilirler. Fakat bu, on yıl sonra daha farklı olacaktır. Geliştikçe, yaygınlaştıkça ve bu konudaki bilinç arttıkça, giyilen kıyafetlerin bir bölümünün yosunlardan veya portakal kabuğundan yapılması şaşırtıcı gelmeyecektir. Belki de tam tersine, sürdürülebilir olmayan kıyafetlere çağ dışı kalmış gibi bakacağız. Yani kısaca, yeni materyaller ana akım haline gelmeden, hızlı modanın kirleticiliği son bulmayacak.

Herkes sürdürülebilirliği konuşurken, biz onu konuyu markalarımızda hayata geçirdik. Mesela, Knitss’de tasarım sürecinin ilk adımından ürünlerimizin müşterilerimizle buluşmasına kadar geçen tüm aşamalarda, çevreyi koruyoruz ve kullandığımız hammaddeleri bu doğrultuda seçiyoruz. Organik Pamuk, geri dönüştürülmüş malzemelerden üretilen elyaflar, sürdürülebilir kaynaklardan temin edilen FSC ve Eco Vero sertifikalı viskonlardan ürettiğimiz her bir kıyafet dayanıklılığıyla uzun yıllar boyunca kalitesini koruyor. Elyaf seçimlerimizin yanı sıra son teknoloji üretim tesislerimizin de GOTS, RWS, FSC ve GRS gibi sertifikalarla onaylanmış olması da bu konuya ne kadar tutkulu ve sorumlu bir şekilde baktığımızın işareti.

Sürdürülebilir olmak, ekolojiyi korumak için sadece bunu hayal etmeniz yetmez. Tedarik ettiğiniz ham maddelere kadar tüm etmenlerin bu zincirin bir parçası olması gerekir. Bu bilinçle biz de doğanın devamlılığını sağlamamız ve her bir öğesinin yaşam hakkına saygı duymamız gerektiğini savunuyoruz ve ‘Modayı Sürdür’ söylemini kullanıyoruz. Amacımız insanlara modanın sadece trendler ve yeni sezonlardan ibaret olmadığını, yaşayan ve geleceği de yaşatan bir modanın mümkün olduğunu göstermek. Eğer insanlara bunun olduğunu gösterirseniz, onlar da tercihlerini ekolojik olandan yana kullanmak isteyeceklerdir. Bu konudaki Türkiye’de öncülerden olduğumuz için gurur duyduğumu bilmenizi isterim.

Tüm sektörü değiştirmenin, söylemek kadar kolay olmadığını da biliyorum. Yakın gelecekte gerçekleşecek olan değişim kimse için kolay olmayacak. Fakat bu konuda ne kadar erken farkındalığa ulaşılırsa, her şeyin daha kolay olacağını düşünüyorum. Toplumu, tüketicileri bu konuda bilinçlendirmek de sorumluluklarımız arasında. Eğer onları ikna edersek ve tercihleriyle dünyanın geleceğini belirleyebileceklerini görebilirlerse, bu işi başarabiliriz. Ne dersiniz, gerçekten bu değişim başarılı olacak mı, yoksa sadece bir grup insanın çabasıyla mı kalacak?

 

 

Umut Boz
Nova Fashion Group CEO | Hemington Founder
 
 
Biz Knitss ile sürdürülebilir modada, dünyanın geleceğinde ve emeğe olan saygıda ısrar ederken hızlı moda dünyayı kirletmeye devam ediyor. Peki doğa dostu materyaller bu gidişatı değiştirebilir mi? Yeni yazımda bizim neler yaptığımızı ve bu sorunun cevabını yazdım. Keyifli okumalar.