Lübnan’ın başkenti Beyrut Salı akşamı 135 kişinin ölümüne ve beş bine kişinin de yaralanmasına neden olan bir patlama ile sarsıldı.

Ülkenin başbakanı Hassan Diab, patlamanın kentin kargo limanının yakınında depolanan yaklaşık 2.700 ton amonyum nitrattan kaynaklandığını söyledi. Video görüntüleri patlamadan önce yakınlarda yanan bir ateşi gösteriyor.

 

NH₄NO₃ kimyasal formülüne sahip olan Amonyum nitrat amonyak ve nitrik asitten çok ucuza üretilebilecek bir beyaz, kristal tuzdur. Suda kolayca çözülebilir ve bitkilerin büyümesi için gereken besleyici elementleri sağladığı için genelde tarımda azotlu gübre olarak kullanılır. Bu ürün, küçük gözenekli peletler veya “priller” olarak üretilir.

Amonyum nitrat aynı zamanda çok güçlü bir patlayıcı etkiye de sahiptir. Bu nedenle depolanması ve kullanımı esnasında oldukça dikkat edilmesi gerekmektedir.

Endüstriyel bir amonyum nitrat felaketinin gerçekleşmesi için çok fazla şeyin yanlış gitmesi gerekir. Trajik bir şekilde, Beyrut’ta durum bu şekilde gelişmiştir.

Patlamaya ne sebep olmuş olabilir?

 

Amonyum nitrat kendi kendine yanmaz. Bunun yerine, diğer malzemelerin yanmasını hızlandırabilen bir oksijen kaynağı görevi görür.

Yanmanın meydana gelmesi için oksijen mevcut olmalıdır. Amonyum nitrat priller, çevremizdeki havadan çok daha konsantre bir oksijen kaynağı sağlar. Bu yüzden petrol ve diğer yakıtlarla karıştırıldığı madencilik patlayıcıları arasında etkilidir.

Bununla birlikte, yeterince yüksek sıcaklıklarda, amonyum nitrat kendi başına şiddetli bir şekilde ayrışabilir. Bu işlem, azot oksitleri ve su buharını içeren gazlar oluşturur. Patlamaya neden olan gazların bu hızlı salınımıdır.

Beyrut’taki patlamaya neyin sebep olduğunu tam olarak bilmesek de, olayın görüntüleri patlamadan önce kentin liman bölgesinin bir bölümünde bir yangının meydana geldiğini göstermektedir. Bir yangının amonyum nitrat patlamasını tetiklemesi nispeten zordur. Böylesi bir patlama için yangının amonyum nitrat prillleriyle aynı alanda gerçekleşmesi ve sınırlandırılması gerekecektir.

Bölge sakinlerin sağlığı risk altında

 

Amonyum nitrat patlaması büyük miktarlarda azot oksit üretir. Azot dioksit (NO₂) kırmızı, kötü kokulu bir gazdır. Beyrut’tan görüntüler, patlamadan kaynaklanan gaz bulutunda belirgin bir kırmızımsı renk gösteriyor.

Azot oksitler kentsel hava kirliliği oluşturur ve solunum sistemini tahriş edebilir. Bu kirleticilerin yüksek seviyeleri, özellikle solunum rahatsızlığı olan kişiler için endişe vericidir.

Beyrut’taki dumanlar, yerel hava koşullarına bağlı olarak birkaç gün sürebilecek şekilde doğal olarak yok olana kadar konut sakinleri için bir sağlık riski oluşturacaktır.

Amonyum nitrat tehlikeli mallar olarak sınıflandırılır ve kullanımının tüm yönleri sıkı bir şekilde düzenlenir. Ülkemizde de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından nitrat içeren gübrelerin satışı ve sevkiyatına yasak getirilmiştir. Gübre endüstrisi nitratın patlayıcılık özelliğini ortadan kaldıran gübre formülasyonları üzerinde çalışmalarını da devam ettirmektedir.

Beyrut’taki patlama bize bu düzenlemelerin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

Kaynak: What is ammonium nitrate, the chemical that exploded in Beirut?

 https://theconversation.com/what-is-ammonium-nitrate-the-chemical-that-exploded-in-beirut-143979

Matematiksel